Unsur Kebahasaan, Jarwa Mardika, Amanat Serat Wedhatama pupuh Pocung


PADHA 48
*sakmenika kula criyos
sekawan macam sembah murih dipunlestariaken
setunggal sembah raga,sembah cipta,sembah jiwa,sembah raos,lareku
 ing mrikua menawi kepanggih,
 pertanda anugrah saking tuhan
> sa + mengko       temu + (-in)
 Luntur + (-um)     nugraha + ing
^ tirua apa sing dilakoke wong wong sadurung kowe yaiku ibadah. lakoke kegiyatan iku supaya kowe mbisa entuk berkah saka sing maha kuwasa
PADHA 49
* sembah raga yaiku
  pandamel tiyang ingkang taksih magang olah batos
 menyucikan badan kaliyan pirantos toya
 ingkang sampun lumrah kados ta gangsal wekdal
 dados persyaratan
> pakarti+e                              a+sarana
 a+magang                               watak+ing
su+suci+e(dwi purwa) wa+waton
^ sregepa ing nglakoke ibadah ( lima wektu ing sadina ) . amarga nglakoke ibadah iku padha wae karo menyucikan awak karo banyu suci.
PADHA 50
* zaman dhisit tau
 dikenalakekne ajaran sing kebak tabir
 anyar ping inibada wong sing nunjukake pakoleh rekaan
 memamerkan kepintere
 amale ajaib ajaib



>ing+uni-uni(dwilingga semu)           minto+ken                   elok-elok(dwilingga)
 Sarawung+(-in)                                  ka+wigganipun
N+ketok+ken                                      sarengat+e
^ ajaa tekan mengikuti utawa nggae mubarang waekne sesat kanggo membingungkan siji padha liya
PADHA 51
* kadang kaya santri dul
nek ora kliru,kaya santri wilayah kidul
sadawa pacitan tepi pantai
ewon wong sing pitaya
seka asalan ing berucap
> dul=> kidul(plutan)  n+gugu            n+clemong
  Sa+urut+e                             angger+e
^ ajaa gampang terpengaruh adhep siji aturan sing mung asal diucapkan, sanajan kuwi mbisa gatekan saka akeh wong
PADHA 52
*. selak kersa mangertos
cahaya tuhan dipunkinten saged dipunpanggihaken
ngajeng-ajeng ageng kekajengan(nyagedaken pencerahan) dipunpek kiyambak
tanpa memahami hal mekaten menika
nalare sampun lepat kaprah
>cahya+ing                                         kureb+i
Kira+(-in)                                            wruh+t.plutan
Ngarep-ngarep(dwilingga)      akal+e
^ajaa terburu buru ing melajari samubarang sing berkaitan karo perkara ibadah amarga nek awake dhewe terburu buru, mestia mengko arep kliru ing ngartike maknakne mubarang ajaran agama



PADHA 53
*. menawi ing zaman rumiyin
tertib teratur runtut harmonis
hal hal syariat mboten dicampur aduk dengab olah batos
siyos mboten ndamel bingung
katur wotsantun ingkang maha sumerep
>ruhun+(-um)              taruntum+(-um)           n+sembah
^ajaa tekan mencampurkan watara syariat karo kekarepan amarga entuk membingungkan awak dhewe utawa wong liya pas nglakoke ibadah
PADHA 54
* saestu syariat punika
saged ugi kanaman olah
ingkang bersifat ajeg uga kekalihipun tlatos
pikantuk saking punika lareku
menyegarkan badan murih langkung sae (saraos)
>ing+aran+an              pakoleh+e                    mrih(t.plutan)
 Ka+pindho+ne           putra+ingsun
A+taberi                      nge+seger(t.garba)
^ . tetepa uga sregep ing nglakokake ibadah
PADHA 55
* tiyang ingkang saras badanipun
otot,daging,cucal,uga balung sungsum
mempengaruhi rah,ndamel tenang ing manah
ketenangan manah mbiantu
ngresikaken kekusutan batos


>badan+ipun   n+ruwat
Anteng+ing     ruwet+ing
^ awake dhewe kudu terus nduweni ati sing resik ( tanpa keruwetan ). perkara iki arep berdampak ing kuwarasan awak sing katon.
PADHA 56
* mekatena miturut kula
nanging amargi pemahaman sanes beda
sanes ugi anugrah peruntungan saking tuhan
sakjane ora pas
tekad ingkang ing dipunlampahaken menika
>beda-beda(dwilingga)  dadi+(-um)  laku(-in)+an
  Pandum+ing                 sa+yekti+e
^ . awake dhewe kudu terus nduweni tekad sing kuwat ing nglakoni kuripan senadyan mengkone pakoleh sing arep dientukake isa beda saka sing awake dhewe arepaken
PADHA 57
*. nanging kumedah-kedah menasehati
amargi sampun sepuh jejibahanipun namung nyukani sanjang
mugi saged lestantun dados pedoman tingkah pajeng utami
sinten saestu sayektos badhe nyaged
anugrah kemuliaan uga kebektosan
>tuwas+e                    lantaran+ing    ayem+ing(t.plutan)
Luntur+(-um)              ka+prabu+an
^nek awake dhewe dadi wong sing dewasa,  mula kudua sambiyen ngewehake celathon marang wong sing kurang nyurasa, senadyan mung sethithik, nanging bisa guna
PADHA 58
* samangke sembah kalbu
menawi berkesinambungan ugi dados olah (spiritual)
olah (spiritual) tingkat inggil ingkang dipunpek ratu ratu
punika tujuan ajaran ngelmi punika
katur memahami ingkang ngrawat awake dewe
>sa+mengko                            pa+titis
Laku,laku(p.lumaksita)           tetes+ing
Nara+pati(t.camboran)                        n+weruh+i
^ . Kita kudu nrima kawruh sing diwenehake saran. Amarga saran bisa berkembang ing kita dadi kaya ilmu agung
PADHA 59
* menyucikan badan boten ngangge toya
cekap mengurangi nafsu ing manah
dipunbawi saking pandamel ingkang tertata,teliti,uga manah manah
kekah,kantos,tlatos dados karakter dasar
nyepeng ing sikap sepaos
>suci+e
Nye+suda(dwi purwa)            baris 3 (purwakanthi sastra)    atul...tuladhan(p.lumaksita)
paN+buka+e                           a+tetep                                    tuladha+n
ngati-ati(dwilingga semu)       taliti+an
^ Nuntut ilnu kudu nggunakake sawetara prinsip waspada kayata tata, titi, ati-ati, tetep, ora bosen lan setia
PADHA 60
*. lebet paningalan ingkang sajatos
menggapai sasaran kaliyan tata cara ingkang leres
senaos sederhana tata pajengipun dipunbetahaken konsentrasi
kantos mireng swanten sayup sayup lebet keheningan
bikakipun alam sanes
>jati+ing                      lagean+e                      kaot+(-in)
De+dolan(dwipurwa) talawung+(-um)
Legut+ing                   wenga+ing
^Kita kudu duwe pandangan sing bener kanggo milih cara urip kita dhewe supaya bisa luwih apik kanggo masa depan awake dhewe
PADHA 61
* menawi sampun mencapai tataran niku
syaratnya sarantos semukawis tingkah pajeng
kedadosanipun kaliyan mengheningkan cipta puseraken manahan dhumateng energi tuhan
icalipun raos sayup sayup
dipunmrikua keadilan ingkang maha sumerep wonten
>kadya+iku(t.garba)   eneng,ening,eling(p.sastra)      adil+e
Saniskara+ing(t.garba)            ilang+ing
Ka+laku+ane               talawung+(-um)
^ yen kita wis nemokake cara urip, kita kudu terus nglakoni dalan sing bener lan eling. yen ora ngasilake apa sing dikarepake, mesthine Gusti Allah duwe rencana sing luwih apik kanggo kita
PADHA 62
* sandenipun menawi mituruti hasrat
boten terlena kaliyan saenipun wiraos manah
semukawis hal ingkang aneh aneh menawi dipunndhereki badhe sande
waspaosa uga elinga kaliyan manah
manah ingkang ngatur sande tujuan
>gagar+e         gigit+(-in)
N+unggar        pa+murung+ing
Agu+ing          le+laku+an(dwipurwa)
^ . yen apa sing dikarepake ora cocog karo apa sing kita bayangake, banjur elinga perjuangan kita kanggo mangerteni awangan kasebut supaya kita ora nyerah
PADHA 63
*. saiki sing diajarke
sembah ketelu sing sabenere dikanggokekne
marang hyang sukma

hayatia ing kuripan sadina dina
upadekne supaya bisa tercapai,sembah jiwa anakku
>sa+mengko    sukma sukmaten(dwilingga)
Tutur+(-in)      sehari-hari(dwilingga)
Sa+yekti          ke+cakup
^elinga ajaran para wong tuwa kanggo tansah ngelingi Gusti Allah ing sembarang kahanan
PADHA 64
* sayektos langkung wigati
ingkang kanaman dados ujung lampah spriritual
pandamel majeng samukawis hal babagan olah batos
njagi kesucian kaliyan awas uga eling
badhe alam nan abadi mbenjing
>SA+YEKTI  pe+punto+ing(dwipurwa)       alam+e
Ing+aran+an    bangsa+ing
Ke+laku+an    suci+e
^ . nindakaké ibadah bisa ngeling-eling apa sing ditindakake sadurungé
PADHA 65
*. njaginipun kaliyan
menguasai,nangsuli,merangkul erat telu jagad ingkang dipunkuwaosi
jagad ageng tergulung jagad alit
pertebal kepitados lareku
badhe kilaunya alam menika
>RUKTI+E     n+krukut         kandel+(-um)
N+angkah       tri+loka                        kelap+ing



N+kukut          ka+kukut(dwipurwa)
N+iket             gulung+(-in)
^ngiyataken kapitadosan sanadyan namung kanthi nguwaosi kawruh sethithik. amarga ilmu sethitik minangka bagean saka èlmu sing agung
PADHA 66
*. menyelaminya langkung kawontenan remang remang
nyaged firasat saking alam lena
saleresipun hal menika kenyatan, lareku
sayektos menawi boten eling
yektos mboten saged larut
>KELEM+e    ka+nyata+n
Ka+lamat+e    sejati+e
Sa+nyata+e     sa+yekti
^kita kudu ati-ati saka kabeh sing ana ing kasunyatan, amarga bisa nyirnakake kita kanthi sawayah-wayah tanpa kita ngerti
PADHA 67
* medalipun saking alam luyut
salajeng sarantos menganalisa ingkang menghayutkan
asal manah manah uga sepaos ingkang menuntaskan
boten benten namunga badan pribadine
ingkang katingal keningal dipunriku
>pamet+e        yitna kayitna(dwilingga)                     tonton+(-in)
Sa+liring          n+pitaya+i
paN+kanyut    pribadi+ipun
^ kita bisa nggunakake perkara-perkara sing ora apik saka kasunyatan iki kanggo pelajaran yen kita bisa ati-ati


PADHA 68
* nanging ampun lepat nyumerepi
dipunmriku wonten cahaya sejatos
yaiku cahaya pembimbing energi panggesang manah manah
bersinar langkung terwaos uga cemerlang
katingal kadosaken kartika
>nging=>(t.plutan)      paN+arep        ka+tonton
Sajati+ing                    urip+ing
Ya+iku=>(t.garba)      sumirat sirat (dwilingga seselan –um)
^ . ing kasunyatan kita bisa nemokake cahya pangarep-arep sing ndadekake kita bisa nindakake kabecikan
PADHA 69
*. yaiku mbikakipun konten manah
bikakipun ingkang kuwaos menguasai
tiongkok sampun sampeyan gadhahi piyambak
nanging sampeyan ugi dipunkuwaosi
dening cahaya ingkang kados kartika cemerlang
>ya+iku(t.garba)         ka+wengku
Wenga+ing                  sira+iki(t.garba)
Wengku winengku(dwilingga seselan-in)                   nging=>(t.plutan)
Wewengkon+e                        byor(abyor)=>(t.plutan)
^Ajaran kanggo nindakake apik kanggo wong iku angel banget kanggo kita nindakake yen ing ati kita isih ana rasa egois
PADHA 70
* sakmenika ingsun dipunajaraken
beralih sembahyang datheng sekawan
sembah raos klintu hakekat kegesangan

kedadosanipun sampun tanpa tutur
namung kaliyan kesentosaan batos
>sa+mengko                dadi+(-um)
Ganti+ga(t.garba)        ka+lawan
Ros+ing                                   kas+ing
^  cara kanggo nyingkirake rasa bisu ing ati kita kanthi tansah ngelingi asmane Gusti Allah, mula perasaan bakal alon ilang
PADHA 71
* menawi dereng saged berjujur badan
ampun sanget purun ngaken ngaku
nyagedaken celaka ingkang mekaten niku lareku
saged ugi berhak mmenguasai
namung saged sampun nyumerepi kaliyan saleresipun
> ka+lamun     ngaku-aku(dwilingga)
^ manawa kita ora ngerti apa tegese nindakake kabecikan, mula aja gumunggung nalika nindakake
PADHA 72
* hayati piwulang niki
menawi sampun ical keragu raguan ing manah
namung endel kaliyan estu estu ing takdir
hal niku harap dipunwaspaosi,dipuneling,dicermati
 menawi kersa menguasai sedayanipun
>melok+e/n+adel        kandel kumandel(dwilingga seselan-um)
^ wong bakal cetha yen ing sajroning ati wis ilang keraguan bisa katon saka tumindak saben dina
PADHA 73
*nglampahi sanjang punika
kumedah-kedah kokoh manah pekertinya
kekah uga sabar tawakkal lapang dhadha
nampi uga ikhlas menapa wontenipun
ngertos kajeng alam
>pamor+ing     legawa+ing(t.garba)    wekas+ing
^yen wong wis ilang rasa ragu ing atine, dheweke kudu netepi prilaku supaya tetep becik nganti pungkasane
PADHA 74
* samukawis tindak singat
dipuntumindakake ala kadarnya
memeberi pangapunten inggil kalepatan sesami
hindarilah pandamel tercela
meluapnya karakter angkara ingkang menyesakkan
>tindak tanduk(dwilingga salin swara)           ka+sisip+an+ing
Tindak+(-um)+e                                  sesami=>dwipurwa
Sa+kadar+ipun                                    simpang+(-um)+a
N+aksama
^ saben wong kudu nduweni wates tumrap kabecikan, nanging bisa ditindakake kanthi cara liya supaya ora nggawa nilai ora becik
PADHA 75
* dados sumerep sae uga awon
ngaten niku dados patokan manah
ngudhar pahubung nerna teng lebet teng gaiban tuhan
tersimpan lebet wados
panggen ing relung kelebetan batos
>dadi+iga(t.garba)                  serung+(-in)
Wruh(t.plutan)                        duneng+(-um)


Pandam+ing                            teleng+ing
Se+sengker+an(dwipurwa)
^ wong sing mung mangerteni amung apa sing becik utawa ala mung kita lan Gusti Allah. Amarga karo bayangan, kita bisa namba diri kita
PADHA 76
*. raos gesang menika
kaliyan cara manunggal ing setunggal wujud
wujud tuhan meliputi alam semesta
kadosaken raos manis uga maben
mekatena ungkapannya
>rasa+ing                                n+alam
Wujud wujudullah(purwakanti lumaksita)     aran+e
Srambah+(-um)
^kita kudu ngucapke matur nuwun kanggo kesenengan donya sing wis diwenehi alam. amarga lingkungan iku perantara kenikmatan sing diwenehake
PADHA 77
* pundi manis pundi maben
menawi sampun saged hayati gambaran niku
keprehpun pangertosan sabda ingkang maha suci
kedah digenggam ing manah
sampun pertela dipunnyurasani sacara lair uga batos
>nuksma+ing(t.garba) ka+sikep
Pa+samaon+ing                       ka+cakup
^ kita kudu nindakake kabeneran kanthi tujuan lan tulus
PADHA 78
* lebet batos mboten lepat
semukawis cahaya sae dicermati lebet manah
ingkang dados pitedah lebet memahami hakekat hyang widhi
rahajengipun amargi manah ingkang jujur
mboten kersa lepat panggenan
>liling+(-in)     widada+ing
Celak+ing        panduk+ing
^ kita kudu nindakake kabecikan, amarga amalan sing becik bisa nambah supaya luwih cedhak karo Gusti Allah
PADHA 79
* murih upadosmu kedadosan
saged manggih menapa ingkang dipunpadosi
upayakan murih saged nyucul pamambeng kegaiban
menawi sampeyan boten nyurasa
wawados dipunwalik kedadosanipun bentesan
>inggon(dinggon=t.plutan)+ira(t.garba)                     wanara+ing
Ka+laksita+ing                                                            jati+ing
N+kaya+nira
^ kanthi nindakake kabecikan, apa sing kita karepake kanthi gampang bisa digayuh kanthi gampang
PADHA 80
* pethak uga jenenipun
benjing menapa badhe mewujud (menetas) wujudnya berubah
mboten kininten kinten
menawi kelairipun
saged lintu wujud kadadosanipun kados niku
>kuning+pun                                       ka+dadi+ane
Mantra-mantra(dwilingga semu)
^ nanging nalika kita wis entuk apa sing wis kita ngrambah, aja kita lali dhéwé amarga kesenengan bisa ngetrapake kabecikan kita

PADHA 81
* dipunmestikaken mboten medal
ugi mboten serap
keyektosipun ingkang wonten ing ing akiripun dados ingkang ing njawi
raosaken sayektos sayektos
ampun dhumateng kelajeng mboten sanguh mangerteni
>lebu+(-um)    wekasan+e
Njro(t.plutan)  ka+bastura+n
^ kita kudu ngerti apa sing kedadeyan nalika kita ngganti sikap sawise nemu kesenengan (eling )
PADHA 82
* margi menawi sampun kelajeng
badhe mboten tenang sapanjang gesang
mboten wonten ginanipun menawi jelak pejah
dados tiyang hina ingkang bodo
piyambake piyambak malah dipunanggep tamu
>ka+banjur                  sa+umur
Ka+jantaka                  dadi+(-um)
Nineka+ing(t.garba)    wruh(t.plutan)
^ kita kudu tansah ngelingake yen kita wis nindakake bab sing ala supaya mengko ora bakal keduwung nalika wektu kita wes banjur enthek



Tidak ada komentar:

Diberdayakan oleh Blogger.